मार्च 21, 2021
आज आंतरराष्ट्रीय कविता दिन आहे. बरेचदा असं होतं की मित्र-मैत्रिणींचा एक छान समूह असतो. सगळं अगदी मजेत चाललेलं असतं आणि अचानक एक दिवस त्या समूहावर संकटाचा डोंगर कोसळतो. त्या समूहातील एका व्यक्तीला कविता होते. म्हणजे अगदी एखाद्याला सर्दी होते किंवा कावीळ होते ना, तशी कविता होते. दुर्दैवाने त्या असाध्य रोगाच्या परिणामांची जराही कल्पना त्या रोगी व्यक्तीला नसते. भोगतात ते बिचारे त्या समूहातील इतर जण ... कवीराज ते आले आले झाली पळापळ आप्तमित्र अन् सवंगड्यांच्या छातीत आली कळ ॥ काही लपले खुर्चीखाली टेबलखाली काही बाथरूममध्ये गेला जो तो बाहेर आला नाही कवीराज ते आले आले झाली पळापळ खिडकीतूनच सूर मारती होते जे चपळ ॥ उरले होते त्यांना वाटे रडू या काढून गळे तरीही कवीला पाहून हसती सारेच बळेबळे कवीराज ते आले आले झाली पळापळ केविलवाणे भाव जैसी शिक्षा आता अटळ ॥ ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/Pp-ZLpZqC9k ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
फेब्रुवारी 14, 2021
आज प्रेमाचा उत्सवदिन आहे. त्या दिवशी गाडी चालवताना पाहिलं समोरच्या वाहनाच्या मागे लिहिलं होतं, ‘भेटली होती, पण नशिबात नव्हती’. इतक्या मोजक्या शब्दांत त्या वाहनाच्या मालकाने आपल्या मनातला एक ठसठसता कोपरा उघड केला होता. आणि त्याचबरोबर हेही सांगितलं होतं की अशा अडथळ्यांमुळे थांबलो तर जगणंच अशक्य होऊन जाईल. तुमच्या बाबतीत आले होते का कधी असे अडथळे? विसरू कसा मी माझ्या ताब्यात रात्र नव्हती ती भेटली परंतु नशिबात मात्र नव्हती ॥ खिडकीत त्या समोरील माझ्या मनीचे भाव दावेल ऐसी खिडकी माझ्या घरात नव्हती ॥ उतरली आलिशान गाडीतूनी तिच्यावर खर्चेन इतुकी रक्कम माझ्या खिशात नव्हती ॥ स्थळ पाहण्यास गेलो मैत्रीण पण मुलीची गोडी तिच्यात होती ती त्या स्थळात नव्हती ॥ ही गजल यूट्यूबवर https://youtu.be/sLZcV2uqwKQ ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
फेब्रुवारी 7, 2021
लहान असण्याचे दोन फायदे असतात. एक म्हणजे लहानपणी भावना व्यक्त करायला कोणतीही आडकाठी नसते – आनंद झाला हसा, दुःख झालं रडा. दुसरं म्हणजे दिवसाच्या शेवटी आपल्या साऱ्या भावना बाजूला ठेवून अगदी सुरक्षित वाटेल अशी त्यांची एक हक्काची जागा असते. आईची कूस! दुर्दैवाने मोठ्यांचं तसं नसतं .. गाडी थांबवून एके ठिकाणी मी खुणेनेच बोलावलं खाली करून काच फुटपाथवर एक कुटुंब राहत होतं ज्यात मुलं होती पाच ॥ गाडीतून काढलेल्या पिशव्यांभोवती जमली ती मुलं आणि त्यांची माउली पिशव्यांमध्ये स्वच्छ कपडे, काही खाण्याचे पदार्थ आणि होती ती एक बाहुली ॥ पिशव्या घेऊन पटापट ती मुलं झाली पसार वेळच नाही मिळाला करायला तिच्या मनाचा विचार ॥ ही काव्यकथा यूट्यूबवर https://youtu.be/Ofdfzk4rh7w ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
जानेवारी 17, 2021
आज जागतिक धर्मदिन आहे. पृथ्वीवरील एका जीवाला विचार करण्याची क्षमता प्राप्त झाली आणि तो निसर्गातील घडामोडींचा अर्थ लावू लागला. सुसूत्रतेने चालणाऱ्या निसर्गचक्रामागे एखादी अतिमानवीय शक्ती असणार ह्याची त्याला खातरी पटली. त्यातून देव आणि मग धर्म ह्या संकल्पनांचा जन्म झाला. मानवाच्या त्याच वैचारिक क्षमतेमुळे पुढे विज्ञानाची वावटळ आली ज्यात असंख्य अनुत्तरीत प्रश्नांची काही निराळीच उत्तरं मानवाला मिळू लागली. देव आणि धर्म मात्र तिथेच राहिले ... आजही आहे संस्कृती अन् आजही चाले पूजा आजही म्हणती आमचाच देव नाही कोणी दुजा सारे म्हणती एकच देव रूपं त्याची अनेक देवाचंच नाव घेऊन चाले पण अतिरेक मनीच्या वाईट प्रवृत्तींना घालण्याला लगाम देव बनवतो आपण त्याचे बनतो पण गुलाम ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/z0fuibfFQ48 ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
नोव्हेंबर 18, 2020
युगानुयुगं चाललेल्या ह्या लढ्याला सणासुदीच्या दिवसांत विशेषतः दिवाळीमध्ये एखाद्या महायुद्धाचं रूप प्राप्त होतं. समोर चिवडा शेवेचं अकरा अक्षौहिणी सैन्य उभं ठाकलेलं असतं ज्याचं नेतृत्व लाडू, चकली, करंजी, अनरसा अशा आपल्या प्रियजनांच्या हाती असतं. मनातील श्रीहरी आपल्याला ‘युद्ध्य च’ करण्यास प्रवृत्त करत असतो, आणि आपण मात्र गाण्डीवाचा त्याग करून हतवीर्य होऊन त्या शत्रूला शरण जातो ...
तुडवून झाल्या किती वाटा
उसंत नाही श्रमी आता
सलत राहिला तरी काटा
किती मोठा आकडा
अनादी अनंत लढा ॥
‘दीक्षित’ झालो समरसूनी
‘दिवे करां’नी उजळवूनी
तम न जाई काही करुनी
जाई निश्चयी तडा
अनादी अनंत लढा ॥
ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/NnkekN9OgGo ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.नोव्हेंबर 8, 2020
‘हल्लीच्या मुलांना काही ताळतंत्र राहिलेलं नाही’ किंवा ‘आमच्या वेळेला हे असलं वागणं मुळीच खपवून घेतलं जात नसे’ ही विधानं अनादी काळापासून आजतागायत केली जात आहेत. जुनी पिढी नव्या पिढीला लहानाचं मोठं होताना बघते जे त्यांना स्वीकारता येत नाही आणि नव्या पिढीला जुनी पिढी अडगळ वाटू लागते. कालचक्राची अपरिहार्यता लक्षात आली की जुनी पिढी नव्या काळात आपला जुना काळ शोधू लागते ...
कालचक्र हे फिरतच राही दुःख वृथा तू करू नको
विसात नव्वद शोधू नको ॥
जुनी जाहली तुझी पिढी अन् नवी पिढी हे सरसावे
तुझ्या पिढीच्या स्वप्नांमागे नवी पिढी ती बघ धावे
काळाची ही नदी वाहती उगाच तिजला अडवू नको
विसात नव्वद शोधू नको ॥
ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/qVDHSn-KCr4 ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.ऑक्टोबर 30, 2020
करोनामुळे लागलेली टाळेबंदी संपून केशकर्तनालयं पुन्हा सुरु होईपर्यंत सुरक्षित अंतर राखण्याचा नियम असा काही अंगवळणी पडला होता की एखादी परकी व्यक्ती आपल्या शरीराच्या इतक्या जवळ घिरट्या घालते आहे हा विचारही अशक्य वाटू लागला. तरी काही जणांनी धोका पत्करण्याचा निर्णय घेतला, काही जणांनी घरातल्यांकडून केस कापून घेण्याचा निर्णय घेतला. पण निर्णय न घेणं हाही एक निर्णय असू शकतो. मी तेच केलं ... आधी कपाळ मग नाक मग हनुवटीची ओलांडली वेस आयुष्यात पहिल्यांदाच इतके वाढवले आहेत केस ॥ लहानपणी डोक्यावर हजामतीची नियमित घडत असे सेवा पण मित्रांचे वाढवलेले केस बघून मला वाटत असे हेवा मार खात असत शिक्षकांचा पण लावत नसत केसाला कातरी तेच होते माझे बालपणीचे शूरवीर हीरो माझी पक्की होती खातरी आम्ही ‘शहाणी मुलं’ वरवर म्हणायचो अशा मुलांना गॉन केस आयुष्यात पहिल्यांदाच इतके वाढवले आहेत केस ॥ ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/vl5jkNJqBUU ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
ऑक्टोबर 24, 2020
आज राष्ट्रसंघ दिवस आहे. ग्लोबल विलेज किंवा वैश्विक गावाची संकल्पना स्वीकारली तर राष्ट्रसंघ म्हणजे त्या गावची ग्रामपंचायत ठरतं. आता ग्रामपंचायत म्हटली की गावातील लोकांचे हेवेदावे, भांडणं, रुसवे-फुगवे ह्या साऱ्याचं प्रतिबिंब त्यात पडणारच. दुसऱ्या महायुद्धानंतर बेचिराख झालेल्या राष्ट्रांना सुचलेलं शहाणपण असलेली राष्ट्रसंघ नावाची ही जगपंचायतही शीतयुद्ध, अखाती युद्ध, कोरियन युद्ध, अमेरिका-चीन वाद असे अनेक तंटे सहन करत कशीबशी काम करत राहिली आहे. येका आगळ्यायेगळ्या गावचा न्यारा होता ढंग ग्रामपंचायतीस म्हनतात तिकडं राष्ट्रसंघ ॥ आटपाट ब्रह्मांडात येक न्यारं व्हतं गाव निळ्या निळ्या त्या गावाचं प्रिथवी व्हतं नाव गाव मोठं सुरेख त्याचं पानी लई लई ग्वाड पन गावातील त्या मानसं व्हती येकाहून येक द्वाड येगळ्या येगळ्या दिशेस होती त्या समद्यांची तोंडं लाथाळ्या अन् तंटे करती जशे गावगुंड येकदा मोठा राडा झाला असा वाटे धाक निम्म्याहून जास्त घरं झाली बेचिराख गावकरी मग जमले सारे बांधला त्यांनी चंग ग्रामपंचायतीस म्हनतात तिकडं राष्ट्रसंघ ॥ ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/hqqxYRbcLXY ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
ऑक्टोबर 10, 2020
आज जागतिक मानसिक आरोग्य दिन आहे. ‘शीः रडतोयस काय मुलींसारखा’ ह्या लहानपणी ऐकलेल्या वाक्यापासून पुरुषांचा एक कोरडा प्रवास सुरु होतो. आपल्याकरता बावळट, भेकड अशी शेलकी विशेषणं वापरली जातील ह्या सामाजिक भीतीपोटी पुरुष रडणं आधी दडपतात आणि मग विसरूनच जातात. पुरुषांमध्ये मानसिक आजारांचं प्रमाण जास्त असण्यामागे ही भीती तर नसेल ... लहान होता मुलगा माझा झाली होती कावीळ बायकोचंही काळीज तुटत होतं तीळतीळ रडून चालत नाही कितीही बाका आला वख्त आयुष्यात एकदा तरी रडायचंय मनसोक्त ॥ माझ्या नकळत मोठी झाली होती काल लहान मनातले कढ मनात रिचवून केलं कन्यादान अश्रूंचा आधार आईला मी तर बापच फक्त आयुष्यात एकदा तरी रडायचंय मनसोक्त ॥ ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/hzXP-T5AFp4 ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
ऑक्टोबर 1, 2020
आज आंतरराष्ट्रीय वयोवृद्ध दिवस आहे. वयोवृद्ध ह्या शब्दाचं सरकारी परिमाण काहीही असू दे, वृद्धपणा हा मानण्यावर असतो. प्रौढत्वी निज शैशवास जपणाऱ्या अनेक व्यक्ती आपल्याला सभोवती दिसतात आणि त्याच वेळी अकाली वृद्ध होणाऱ्या व्यक्तीही दिसतात. वय हा केवळ एक आकडा आहे ह्यावर ठाम विश्वास असणाऱ्या व्यक्तींकडून तरुणांनाही बरंच काही शिकता येईल ... अघटीत घडले तेव्हा जेव्हा दुमडून गेला काळ एकदा सकाळीला भेटाया आली संध्याकाळ ॥ एकसारखे रूप दोघींचे विषय हा विस्मयाचा तोच वर्ण अन् तीच कांती पण फरक फक्त समयाचा भेटच नव्हती झाली कधीही होती खरंच कमाल एकदा सकाळीला भेटाया आली संध्याकाळ ॥ ही काव्यकथा यूट्यूबवर https://youtu.be/hzXP-T5AFp4 ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
सप्टेंबर 15, 2020
आज आंतरराष्ट्रीय लोकशाही दिन आहे. पृथ्वीतलावरील सर्वात मोठ्या लोकशाहीचे आपण एक महत्त्वाचे घटक आहोत ह्याचा मला आनंद वाटतो. लोकशाहीबद्दल, विशेषतः आपल्या देशातील लोकशाहीबद्दल अनेक स्तरांवर टीका होत असते. अशी टीका आपण व्यक्त करू शकतो हाच कदाचित आपल्या लोकशाहीचा सर्वात मौल्यवान पैलू असावा ... विश्वाचे आकर्षण ऐसा महाल आहे एक मानवतेच्या परिमाणांचा जेथ होर्इ आरंभ सुबक भव्य रेखीव देखणा सर्वच पैलू सुरेख भक्कम करती महालास त्या चार अनोखे स्तंभ परंतु सौख्यामध्ये तेथ जणू विष कुणी कालवी कळली नाही कशी लागली महालास वाळवी ॥ ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/wkfNzT0UTeE ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
ऑगस्ट 1, 2020
आज लोकमान्य टिळकांची शंभरावी पुण्यतिथी आहे. असामान्य बुद्धिमत्ता लाभलेल्या ह्या लोकोत्तर पुरुषाला वकिल, गणितज्ञ किंवा शास्त्रज्ञ ह्यापैकी कोणत्याही क्षेत्रात धनसंचय करता आला असता. परंतु आपले देशबांधव दारिद्र्यात आणि अज्ञानात खितपत पडलेले असताना ते करणं त्यांनी नाकारलं आणि अत्यंत प्रतिकूल परिस्थितीत राजकारणात प्रवेश केला. अशा ह्या असामान्य व्यक्तिमत्त्वाला एक अल्पशी श्रद्धांजली... स्वराज्य माझा हक्क ज्यापुढे विकल्प नाही अन्य जनमानस जाणून वागले करारी लोकमान्य ॥ इंग्रज पाहती भले स्वत:चे ह्या देशाचे नव्हे नोकरशाही अत्याचारी स्वत: इंग्रज नव्हे जाणून होते पिचलेल्या जनतेची करूण कहाणी इलाज असतो रोगाकरता रोग्याकरता नव्हे चकित पाहूनी झेप बुद्धीची आंग्ल ते अहंमन्य जनमानस जाणून वागले करारी लोकमान्य ॥ लोकाभिमुख मते म्हणूनी जहाल त्यांना म्हणती विलग जाहले नाइलाज राष्ट्रीय सभेतून अंती जनतेला संघटित करण्या ध्यास घेतला मनी गणेश उत्सव सुरू करविले आणखीन शिवजयंती समाजातले जाऊ लागले अकर्म औदासिन्य जनमानस जाणून वागले करारी लोकमान्य ॥ ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/uM_DD1-Fmh4 ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.