मे 5, 2019

सरनौबत

जागतिक हास्यदिनाच्या खळखळून शुभेच्छा! मे महिन्याचा पहिला रविवार जागतिक हास्यदिन म्हणून पाळला जातो. पाश्चिमात्य देशांकडून आलेलं फॅड म्हणून ह्या दिवसाला हसण्यावारी नेऊ नका. ह्या दिवसाचा जन्म चक्क मुंबईत झाला आहे आणि तेही हास्ययोगाच्या (laughter yoga) निमित्ताने! हास्याची निर्मिती योगासारख्या गंभीर कृतीतून होत असेल तर युद्धकथेतून का नाही...

मुक्त सागरी गस्त घालण्या
     गलबत बंदरावरून निघे
नवीन खलाशी अचंबितपणे
     दर्याचे सौंदर्य बघे

खुशीत होता आधीच तो तर
     गलबत त्याचे होते खास
ताफ्यामधले भव्यतम अशी
     होती त्या गलबता मिजास

अशा गलबताचा सेनानी साजेसा होता अलबत
     असीम शौर्याकरता प्रसिद्ध पराक्रमी तो सरनौबत ॥
एप्रिल 10, 2019

आली निवडणूक

उद्यापासून मतदानाला सुरुवात होईल. दर चार वर्षांनी येणाऱ्या ऑलिम्पिक्स किंवा विश्वचषक स्पर्धांप्रमाणे दर पाच वर्षांनी निवडणुका येतात. त्या स्पर्धांप्रमाणेच निवडणुकांचाही मनोरंजन गुणांक (entertainment quotient) फार मोठा असतो. त्या स्पर्धांप्रमाणेच निवडणुकीतील विजेते सारं काही घेऊन जातात. आणि त्या स्पर्धांप्रमाणेच मधल्या काळात नक्की काय होतं ह्याचं आपल्याला सोयरसुतक नसतं...

गळ्यात सोनं बोटांत अंगठ्या अंगात मात्र खादी
फोर्ड स्कॉर्पिओ ऑडी आणखीन मर्सिडीज एखादी
अशी माणसं दारी आली ओळखावं अचूक
     आली निवडणूक ॥

आरोपांच्या चिखलफेकीचा माजला गदारोळ
चव्हाट्यावरी लक्तरं धुती भिडती जैसे पोळ
प्रत्येकाची लफडी बाकी साऱ्यांना ठाऊक
     आली निवडणूक ॥

सामाजिक माध्यमांत होई प्रचाराचा भडिमार
प्रत्युत्तर देण्याच्या फंदात पडू नका तुम्ही फार
मित्र कोणता तुमचा धरील तुमच्यावरती डूख
     आली निवडणूक ॥
एप्रिल 6, 2019

सणावली

सण साजरे करणं हा कोणत्याही संस्कृतीचा अविभाज्य घटक असतो. एखाद्या गावाची, शहराची, राज्याची किंवा देशाची संस्कृती तेथील समाज म्हणजेच लोक ठरवत असतात. त्यामुळे एखादा सण साजरा करण्याकरता जात, धर्म, वय, लिंग, आर्थिक परिस्थिती असे भेद आड येत नाहीत. त्या समाजातील प्रत्येक व्यक्तीचा सण त्या समाजाचा सण बनतो. हिंदू बहुसंख्य भारतवर्षातील हिंदूंचा पहिला सण म्हणजे गुढीपाडवा. त्यानिमित्त सादर आहे ही आपल्या सणांची सणावली...

नूतन वर्षारंभाची ती गुढी पाहा रोवली
सहस्रकांची संस्कृती भारतवर्षाची सावली
भाग्य आपुले थोर लाभते समृद्ध सणावली
     प्रत्येक ऋतूमध्ये ऐसा सण होई साजरा ॥

आपली ‘सणावली’ यूट्यूबवर https://youtu.be/EqipUBxIFvI ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
फेब्रुवारी 14, 2019

गुपित

वॅलेंटाईन डे म्हणजे प्रेमाचा उत्सव. मात्र लग्न होऊन बरीच वर्षं झालेल्या अनेक जोडप्यांना – विशेषतः पुरुषांना - आजच्या दिवशी नक्की कसं वागावं हा मोठा प्रश्न पडलेला असतो. खरं तर प्रेमाला स्थल-कालाप्रमाणे वयाचंही बंधन नसतं. त्यामुळे बावरून जाऊ नका. प्रणयाच्या खेळात तुमची जुनीजाणती सहचारिणीही तुम्हाला चकित करू शकते...

नवतारूण्याचे दिन आपुले
     सरून गेले जरी असती
माझ्याकरता मदन आज तू
     तुझ्यासाठी मी आज रती

उधळू देत मनाला चौखूर
     आज मला सावरू नको
गुपित आपुले आज रात्रीचे
     विसरू नको रे विसरू नको ॥
जानेवारी 9, 2019

सुखाचा प्रवास

अनिवासी भारतीय बांधवांची आठवण ठेवून आज ‘प्रवासी भारतीय दिवस’ साजरा केला जातो. अनिवासी भारतीयांत मराठी मंडळी बरीच आहेत. आणि अनिवासी भारतीयांचा प्रवास म्हटलं की विमानप्रवासही आलाच. तर अशाच एका विमान कंपनीने एका मराठी कवीला अध्यक्षपदावर नेमलं. मग काय! नवीन राजाच्या राज्यात विमानातील उद्घोषणाही मराठी कवितेतून करण्याची टूम निघाली...

विमान आपुले तयार आहे करण्याला उड्डाण
     दीड तासभर समय संपता येई गंतव्य स्थान
मेज समोरील बंद करावे बांधा ह्याची गाठ
     पाठ आसनाचीही करावी लगेच तुम्ही ताठ
वरच्या कप्प्यामध्येच ठेवा जिन्नस तुमचे सारे
     पट्टा आवळूनी घट्ट आसनी नंतर शांत बसा रे
तुमच्या खिडकीवरील आवरण आता खुलेच ठेवा
     फोन आणखी संगणकाला थोडा आराम द्यावा
धुम्रपान मद्यपानबंदीस कायद्याचा आधार
     नमस्कार हो प्रवासी बांधव सप्रेम नमस्कार ॥

विमानात तुम्ही आमुच्या येता हर्ष होई अपार
     नमस्कार हो प्रवासी बांधव सप्रेम नमस्कार ॥ धृ ॥

ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/K0pNGJZrcOk ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
डिसेंबर 22, 2018

आयुष्याचं गणित

राष्ट्रीय गणित दिनाच्या शुभेच्छा! बोटं वापरून आकडेमोड करणाऱ्या प्राचीन मानवापासून ते आज ज्यांचा जन्मदिवस आहे त्या गणिताच्या मेरुमणी रामानुजनपर्यंत मानवाने प्रचंड मजल मारली आहे. आपल्यासारख्या सामान्य जनांना रामानुजन ह्यांची गणिती प्रमेय कदाचित समजणार नाहीत पण गणित हा विषय मात्र आपल्या आयुष्याचा अविभाज्य घटक आहे ह्यात शंका नाही.

लग्नानंतर ह्या गणिताला खरा येतो बहर
     मिळकत राहते तेवढीच आणि खर्च करतो कहर
मुलं झाली की गणिताचा माजतो हाहाकार
     खर्चामधली बेरीज संपते लागतो गुणाकार

अती झालं तर कर्जाच्या वाटेने नेतं गणित
     आयुष्यात पावलो पावली समोर येतं गणित ॥

सोडवत बसलो गणित नाही विचार केला अन्य
     आयुष्याच्या जमाखर्चात बाकी राहिली शून्य
गणितापायी वर्षं झाली आयुष्यातून वजा
     गणितापायी घेतला नाही आयुष्याचा मजा

माझ्यासाठी काहीच शिल्लक ठेवत नव्हतं गणित
     आयुष्यात पावलो पावली समोर येतं गणित ॥

मग म्हणालो भीती कसली डोळे उघडून बघ
     दुसऱ्यांसाठी खूप जगलास स्वत:साठी जग
कोण सांगू शकेल आपलं आयुष्य बाकी किती
     आयुष्य आहे ओंजळ वाळू होते भरभर रिती

माझ्यापुरतं आयुष्याचं सुटलं होतं गणित
     आयुष्यात पावलो पावली समोर येतं गणित ॥
नोव्हेंबर 14, 2018

शेपटी

बालदिनाच्या मनापासून शुभेच्छा! १४ नोव्हेंबरचा दिवस आला की बालपण आठवतं. तेव्हा FB आणि WhatsAppवर संदेश येत नसले तरी बालविशेषांक घरी येत असत. किशोर, कुमार, चंपक, चांदोबा.... त्यातील गोष्टी, कविता, चित्रं, कोडी... त्या आठवणी ताज्या करणारं हे एक बालकाव्य ‘शेपटी’ माझ्या बालमित्रांसाठी आणि बालपणीच्या मित्रांसाठीही...

गोळा करूनी प्राणी सारे
     माकड वनात भाषण ठोके
शस्त्र मानवाचे ते न्यारे
     वापरतो तो आपुले डोके

मारूनिया बुद्धीची बढार्इ
     पुढे बोलले माकड कपटी
फरक एवढा त्याला नाही
     मला मात्र ही असे शेपटी ॥

प्राणी सारे लहान मोठे
     ऐकुन पडले तेथ विचारी
माणसास घाबरूनी होते
     ओळख ज्याची महाशिकारी

माकड बोले काहीबाही
     फुगवून आपुली छाती चपटी
फरक एवढा त्याला नाही
     मला मात्र ही असे शेपटी ॥

ही काव्यकथा यूट्यूबवर https://youtu.be/Kd224iV7Pts ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
ऑक्टोबर 2, 2018

साबरमतीचा संत

अल्बर्ट आईन्स्टाईनच्या अमेरिकेतील घरात तीन व्यक्तींच्या तसबिरी लावलेल्या आहेत असं म्हणतात. त्यापैकी दोन आहेत मायकल फॅरेडे आणि जेम्स मॅक्सवेल ह्या शास्त्रज्ञांच्या तर तिसरी आहे महात्मा गांधींची. अशा ह्या जगन्मान्य महात्म्याचे शतकोत्तर सुवर्णमहोत्सवी वर्ष आजपासून सुरु होत आहे. त्यानिमित्ताने त्यांना वाहिलेली ही आदरांजली...

कष्ट हरण्या जनतेचे साहिले जाच अनंत
     लढला शस्त्राविना पाहा साबरमतीचा संत ॥

सौम्य भाव वदनी वसती अन् शरीरयष्टी किरकोळ
     भारदस्त जरी आवाज नव्हता कणखर तरीही बोल
बटुमूर्ती ती पाहून हसती इंग्रज हिणवून त्याला
     किंमत लागे मोजावी सत्तेचे देऊन मोल

अखंड चळवळ चाले नाही देत काही उसंत
     लढला शस्त्राविना पाहा साबरमतीचा संत ॥
सप्टेंबर 12, 2018

बाप्पांचे पर्यावरण

उद्या येणाऱ्या गणेश चतुर्थीच्या हार्दिक शुभेच्छा! फार मोठ्या प्रमाणात साजऱ्या होणाऱ्या ह्या उत्सवामुळे पर्यावरणाबद्दल चिंता वाटणं साहजिक आहे. काही दिवसांपूर्वी एका शाळेतील मुलांकरता गणपती दरम्यान आणि एरवीही पर्यावरणाची काळजी कशी घेता येईल ह्याबद्दल एक आरती लिहून देण्याची संधी मिळाली. ती आरती सादर करत आहे...

जय देव जय देव जय मंगलमुर्ती
प्रदूषणाने त्रासली धरती
     जय देव जय देव ॥

POPची मूर्ती हवी कशाला
     शाडूच्या मूर्तीत आणू तुम्हाला
Thermocolचे मखर नको आम्हाला
     Plastic Nylon सर्वांनी टाळा
     जय देव जय देव ॥

टाकणार नाही ताटात पोळ्या
     आवरून ठेवू आमुच्या खोल्या
बघाल फरक आपुल्या डोळ्या
     निर्माल्येही टाकू कचऱ्यात ओल्या
     जय देव जय देव ॥
जुलै 7, 2018

चॉकलेट

जागतिक चॉकलेट दिनाच्या हार्दिक शुभेच्छा! युरोपमध्ये म्हणे आजच्या दिवशी चॉकलेटचं आगमन झालं. असो... आपल्याला काय करायचंय! चॉकलेट खाण्याकरता आपल्याला निमित्त पुरतं. आबालवृद्धांना आवडणारा हा पदार्थ कधी खावा हे सांगणारी ही जंत्री...

वाढे वजन करा उपास ।
     पण झकास चॉकलेट खावे ॥
वजन घटता मनी संतोष ।
     करुनी जल्लोष चॉकलेट खावे ॥

वय जाहले बाल्य आठवे ।
     मुलांच्या सवे चॉकलेट खावे ॥
वयाचे काय आकड्यांचा खेळ ।
     मिळता वेळ चॉकलेट खावे ॥
जून 2, 2018

नसणार तू ….

“पिल्लं मोठी झाली की घरटं सोडून जाणारच”, हे बोलायला आणि ऐकायला किती सोपं वाटतं. पण आपलं रिकामं घर बघून ज्याचं मन जळतं त्यालाच कळतं...

त्याच भिंती त्याच खोल्या
     त्याच जागा दिसती डोळ्यां

त्या कपाटामागुती शोधी मी जर लपलीस तू
     पण तिथे नसणार तू ||


त्याच खुर्च्या तेच टेबल
     पुस्तकांवर तेच लेबल

आर्इही चिडणार नाही पसरल्या जर वस्तू तू
     पण तिथे नसणार तू ||
मे 13, 2018

निरुपयोगी

जागतिक मातृदिनाच्या हार्दिक शुभेच्छा! निर्व्याज प्रेमाची व्याख्या कुणी विचारली तर त्याला ‘आई’ असं एका शब्दात उत्तर देता येईल. आपल्या शरीराचा एक हिस्सा असलेलं आपलं अपत्य आईकरता आयुष्याचा केंद्रबिंदू असतं. मात्र सध्याच्या वाढत्या आयुर्मर्यादेच्या काळात अनेक आयांना आपण ‘निरुपयोगी’ झाल्याची खंत छळत असते. अशाच आजच्या एका आईची ही कहाणी...

एकच इच्छा धरली होती तीही आता फळली
     आयुष्याला परंतु काही दिशाचा नाही उरली

रमे पुत्र संसारी आली सुखे हाताशी सारी
     आर्इची आता पण त्याला अडचण वाटे भारी

घरात आहे परंतु काही उपयोगाची नाही
     ना कन्या ना पत्नी ती तर होती केवळ आर्इ ||