सप्टेंबर 21, 2012

बातम्या

काल सकाळी नेहमीच्या सवयीने मी वर्तमानपत्र वाचायला घेतलं. बराच वेळ वाचल्यानंतर कधीतरी माझ्या लक्षात आलं की ते तीन दिवसांपूर्वीचं वर्तमानपत्र होतं. आपल्यापैकी कित्येकांना वर्तमानपत्र वाचल्याशिवाय दिवस सुरु झाला आहे असं वाटत नाही पण मला आता संशय येऊ लागला आहे की आपण तारीख बदलून रोज एकच वर्तमानपत्र तर वाचत नाही ना! वानगीदाखल ह्या 'बातम्या' वाचा...

वादावादी अहा / खाल्ल्या खाणी दहा
नैतिकतेचे वक्ते / सारे पक्ष पाहा

पाहा काय तो खेळ / खेळाडूंची भेळ
रोजच्या रोज पाहायला / असतो कोणा वेळ

वेळ काय हो आली / मुलगी मुलीस म्हणाली
तुझ्याच नावाचे मी / कुंकू लावीन भाळी
सप्टेंबर 7, 2012

बाप्पांची आरती

गणपतीबाप्पा म्हणजे आपल्या सर्वांचा अगदी लहानपणापासूनचा लाडका देव. आजच्या संगणक आणि टीवीच्या काळातील बाळगोपाळ मंडळीही बाप्पांच्या आगमनाने तेवढीच उल्हासित झालेली दिसतात. बाप्पा आले म्हणजे त्यांच्या आरत्याही आल्या. लहानपणी त्या संस्कृतप्रचुर 'रत्नखचित फरा तुज गौरीकुमरा...' वगैरे आरत्यांमधील बरेच शब्द पार डोक्यावरून जात असत (काही शब्द तर अजूनही डोक्यावरून जातात). त्या आठवणी स्मरून खास बच्चेकंपनीकरता ही 'बाप्पांची आरती' तुमच्या घरातील आणि आजूबाजूच्या बाळगोपाळांना आवडते का ते पाहा...

कित्ती दिवस झाले गेलात परत
तुमच्यावाचून आता नाही हो करमत
     सांगायच्यात तुम्हाला बातम्या कितीतरी
     बाप्पा लवकर या ना परत माझ्या घरी

तुमचं येणं म्हणजे मज्जाच मोठ्ठी
मोदकांचं जेवण शाळेला सुट्टी
     पाहुणे घरी वर्दळ भारी
     बाप्पा लवकर या ना परत माझ्या घरी
ऑगस्ट 3, 2012

मित्र एक चांगला

आंतरराष्ट्रीय मैत्रीदिन ५ ऑगस्ट रोजी (ऑगस्ट महिन्यातील पहिला रविवार) साजरा होत आहे. त्यानिमित्त सर्वांना हार्दिक शुभेच्छा. रक्ताच्या नात्यांच्या मर्यादा जिथे स्पष्ट होतात तिथून मैत्रीच्या नात्याची सुरुवात होते. मैत्रीकरता सामाजिक किंवा आर्थिक पत, वय, लिंग असे भेद आड येत नाहीत. आजच्या इंटरनेटच्या जमान्यात तर भौगोलिक अंतरही मैत्रीच्या आड येत नाही. अशाच माझ्या कैक योजनं दूर पसरलेल्या मित्रमंडळाला ही कविता समर्पित.

तुम्ही तिच्यावर मरता ठाऊक होते हे गावाला
प्रसंग आला बाका जेव्हा कळे तिच्या भावाला
तुमचा भाऊ बहीण तयांची मदत फक्त नावाला

     मिलन मनांचे व्हावे ज्याने चंग असा बांधला
     प्रेमभंग कथण्यास असावा मित्र एक चांगला
जुलै 20, 2012

निवडक दृष्टी

मी आणि माझा एक भारतभेटीस आलेला परदेशस्थित मित्र गप्पा मारत उभे होतो. काही वेळाने त्याचा अस्वस्थपणा माझ्या लक्षात आला. आमच्या शेजारीच एक आठ-नऊ वर्षांचा मुलगा आशाळभूतपणे भिक मागत उभा होता. खरं तर तो आम्हा दोघांपासून सारख्याच अंतरावर उभा होता पण मला तो दिसलाच नव्हता. म्हणजे दिसला होता ... पण त्याचं असणं मला जाणवलंच नव्हतं. भारतातील आणि विशेषतः मुंबईसारख्या महानगरातील इतरही मध्यमवर्गीय नागरिकांना माझ्यासारखीच निवडक दृष्टीची दैवी देणगी प्राप्त झाली आहे का?

हॉटेलाची सारखी वारी
     कपडेलत्तेसुद्धा माझे भारी
समोरचा जर्जर भिकारी
     मला कधीच दिसला नाही

निवडक आहे माझी दृष्टी
     दिसतात फक्त छान गोष्टी
दृष्टीआडची कुरूप ती सृष्टी
     मला कधीच दिसली नाही
जुलै 6, 2012

सट्टा

सट्टाबाजारात नक्की काय होतं ते तुमच्यापैकी किती जणांना सांगता येईल? बहुतेक कोणालाच नाही. सट्टाबाजाराच्या चढ उतारांचं भाकीत करणारे हवामान खात्यातील 'तज्ज्ञां'इतकेच ज्ञानी असतात असा अनुभव आपल्याला येतो. सट्टाबाजारात नेहेमी सर्वसामान्यांचीच ससेहोलपट का होते हे सांगणारी एक मार्मिक ई-मेल मला एका मित्राने पाठवली होती. त्यावर आधारित ही कविता 'सट्टा'.

गावी व्यापारी एक आला
गोळा करतो प्रत्येकाला
लक्ष द्या सर्वांस म्हणाला
     काय सांगतो मी त्याकडे

फिरतो मी तर व्यापाराला
वस्तू विकेल ती विकण्याला
शहरी हवीत गिऱ्हाईकाला
     मोठ्या प्रमाणात माकडे
जून 17, 2012

लाडकी

जून १७ (जून महिन्यातील तिसरा रविवार) हा दिवस आंतरराष्ट्रीय पितृदिन म्हणून साजरा होणार आहे. आपल्या पुरुषप्रधान संस्कृतीमध्ये पित्याने आपल्या अपत्याविषयी भावना व्यक्त करणं म्हणजे आपला कमकुवतपणा दाखवून देणं असा काहीसा समज रूढ होता. पुरुषप्रधान संस्कृतीप्रमाणेच हा समजही आता मागे पडत चालला आहे. एका पित्याच्या आपल्या अपत्याविषयी - विशेषतः कन्येविषयी - भावना किती हळव्या असू शकतात हे दाखवण्याचा हा प्रयत्न.

गळ्याला मिठी मारायचीस पलंगावर उभी राहून
पाठीवर चढून बसायचीस साखरेचं पोतं बनून
कधीही पडशील अशी भीती वाटायची तुला दुडूदुडू धावताना बघून
     अगदी आत्ता आत्तापर्यंत
जानेवारी 20, 2012

शेवटची भेट

मित्राच्या किंवा मैत्रिणीच्या प्रेमात पडणाऱ्या प्रत्येक व्यक्तीच्या मनात "मी तुझ्याकडे 'तशा' नजरेने कधी पाहिलंच नाही" ह्या विधानाची जबरदस्त धास्ती असते. आणि मग एकदा का हे विधान ऐकावं लागलं तर ती मैत्री तरी अबाधित राहू शकते का?

...
नकार दिलास तू आणि आपल्यातला मोकळेपणा संपला
जोर लावून उघडला की जसा दुभंगून जातो शिंपला
भेटी संपल्या आपल्या काही कारणच नव्हतं मिळत
आणि खरं सांगू? कारण मिळालं तरी भेटायचं मीच होतो टाळत
...
जानेवारी 4, 2012

बी पी

रक्तदाब अर्थात ब्लड प्रेशर किंवा बीपी हा धकाधकीच्या शहरी जीवनाने आपल्याला दिलेला शाप आहे. कोणत्याही वाईट सवयी शेवटी रक्तदाबाला आमंत्रण देणाऱ्या ठरतात. रक्तदाबाला कारणं अनेक पण विचार करा की ही सारी कारणं एकाच व्यक्तीच्या वाट्याला आली तर ...?!

डॉक्टर मला विचारत होते झालंय तरी काय
कसलं एवढं टेन्शन घेता बीपी झालंय हाय

ही काव्यकथा यूट्यूबवर https://youtu.be/DkiShkgFsSg ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
डिसेंबर 15, 2011

सैनिक

(ही कविता २०१२ साली 'पुढचं पाऊल' ह्या दिवाळी अंकात प्रकाशित झाली आहे. )

बांगलादेशच्या युद्धाला चाळीस वर्षं झाली. भारताच्या दृष्टीने ती 'मदत' होती; पाकिस्तानकरता ती 'घुसखोरी' होती; तर बांगलादेशकरता तो 'स्वातंत्र्यलढा' होता. पण ह्या युद्धाचं चर्वितचर्वण करताना त्यात तिन्ही देशांच्या मिळून मृत्युमुखी पडलेल्या ४०,००० सैनिकांचा विचार कोणी करतंय का?

मनात माजे काहूर तुझिया आठवणींचे लाख
विचार करणे सोड सैनिका पाऊल पुढती टाक

तरुण पत्नी तुझ्या विचारी बसली झुरत असेल
अंध आईच्या घशामधुनी घासही सरत नसेल
उभे पिक ते कापणीविना झाले असेल खाक
विचार करणे सोड सैनिका पाऊल पुढती टाक

ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/y3_iUpzX8hA ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
डिसेंबर 2, 2011

शहर

ही कविता २०११ साली सकाळ प्रकाशनाच्या 'शब्ददीप' ह्या दिवाळी अंकात प्रकाशित झाली आहे.

ग्रामीण भागातील समस्यांचा रामबाण उपाय म्हणून शहरांकडे बघितलं जातं. आणि मग गावातून शहरात येणारे लोंढे वाढतच जातात. आपल्या आई-वडिलांनी बहुतेक तेच केलं. पण सुव्यवस्था कोलमडलेल्या ह्या नगरांमध्ये गावातून येणारा माणूस खरच सुखी होतो का?

दहा बाय बाराची लहानशी खोली
     म्हातारीचा बिछाना बाळाची झोळी
मुलांचा अभ्यास बायकोचा स्वयंपाक
     तिथेच झोपतो करून अंगाची मोळी

झोपलो तरी असतो निदान पसरून पाय
     गाव सोडून मी मिळवलं काय?
नोव्हेंबर 18, 2011

रफू

आपण बोलताना बरेचदा 'क्यायच्या क्याय!' विधानं करून बसतो आणि मग त्यामुळे निर्माण झालेल्या अडचणीतून बाहेर कसं पडायचं ते आपल्याला समजत नाही. असे फाटलेले संवाद रफू करून देणारा एखादा शिंपी मिळाला तर त्याला कामाचा कधीही तुटवडा पडणार नाही. एका राजाला असा शिंपी मिळाला आणि त्याने त्या राजाची कशी मदत केली ते वाचा 'रफू' ह्या काव्यकथेत ...

राजाच्या दरबारी आला कलाकार तो करी सलाम
शिवणकलेचे घेईन दाम रफू करीन ते माझे काम

राजा म्हणतो त्याला
     असती मम दरबारी
शिंपी निपुण प्रभारी
     शिवणकला ती सारी

मला सांग मी तुजला
     कशास ठेवू जवळ
शिवणकला ती सकल
     त्यात काय ते नवल

शिंपी म्हणतो कपडे नाही रफू करीन मी बोल तमाम
शिवणकलेचे घेईन दाम रफू करीन ते माझे काम
नोव्हेंबर 4, 2011

तारीख

११.११.११ ही तारीख जसजशी जवळ येत चालली आहे तसतशा काही सुरस आणि चमत्कारिक बातम्या ऐकायला मिळत आहेत. जन्माची संभाव्य तारीख अगोदरची असेल तर जोडपी डॉक्टरांना प्रसूती पुढे ढकलण्याचे उपाय विचारात आहेत. नंतरची असेल तर त्या दिवशी सिझेरिअन करायला सांगत आहेत. समारंभांच्या कार्यालयांचे त्या दिवसाचे दर दुप्पट तिप्पट झाले आहेत. आपल्या आयुष्यात तारखेचं महत्व खरच किती आहे नाही!

पटवून देण्या खरच तुमचा जन्म आहे झाला
जन्माच्या त्या दाखल्यावरती आधी तारीख घाला
वाढदिवसाची तारीख घालते आनंदाशी सांगड
तारखा असतात आयुष्यातील मैलाचे दगड