सर्वांना पर्यावरणदिनाच्या शुभेच्छा! विकासकामांसाठी शहरात झाडं तोडली तर प्रायश्चित्त म्हणून शेकडो किलोमीटर दूरच्या जंगलात दुप्पट संख्येने वृक्षारोपण करायचं ही मखलाशी मानवच करू जाणे. पण शहरांची भरभराट करायची म्हटलं की निसर्गाचा ऱ्हास आलाच, नाही का?!

जंगल? ते काय असतं?
शेतं गेली... जंगल कुठलं राहायला!
मोठा रस्ता... वर्दळ
दुकानं...
एक गॅरेज.. एक खाटिक.. एक कबाडी.. एक सार्वजनिक शौचालय.. एका नेत्याचं ऑफिस..
रस्त्याच्या आश्रयाला एक कुटुंब.. अनेक कुटुबं.. आडोसे.. कच्च्या झोपड्या.. पक्क्या झोपड्या..
झोपड्याच झोपड्या!

ही काव्यकथा यूट्यूबवर https://youtu.be/l10HAP2v4g0 ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.

प्राक्तन, नियती, नशीब, भाग्य, दैव, ललाटीचा लेख, विधिलिखित, भोग... भविष्यात काय वाढून ठेवलंय ह्याकरता आपण किती शब्दांचा वापर करतो. उद्याची तजवीज करण्याची दुर्दम्य इच्छा आपल्या मनात असते आणि तसे आपण सरळ रेषेत वागत असतो. मात्र उद्या येणाऱ्या एखाद्या अनपेक्षित वळणाकरता आपल्याला कधीच तजवीज करता येत नाही.

गरुडराज नभी विहरत होते बोल मधुर ते पडले कानी
पोपट पृथ्वीवरती होता मधुर जयाची होती वाणी
गुणी अशा पोपटास भेटून गरुडराजही झाले अंकित
गरुड शुकाची मैत्री पाहून तिन्ही लोक ते होती अचंबित
काहीच नव्हते समान तरीही एकमेकांस स्वभाव गमले
प्राक्तनात जे लिहिले आहे बदलण्यास ते कुणास जमले ॥

माझी ‘प्राक्तन’ ही काव्यकथा यूट्यूबवर https://youtu.be/okTJP32oNBo ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.

आज आंतरराष्ट्रीय स्त्रियांवरील अत्याचार विरोधी दिवस आहे. स्त्रीच्या नकारातच होकार दडलेला असतो वगैरे भंपक कल्पनांना पुरुषप्रधान समाज नेहमीच खतपाणी घालत आला आहे. स्त्रियांची छेड काढणं ह्यात स्त्रियांनाही आनंद मिळतो असले पुरुषांनी करून घेतलेले गोड गैरसमज किती अवाजवी आहेत हे जावे त्यांच्या वंशा तेव्हाच कळेल ..

समजून चुकली तीही बहुधा
	बोले माझी नजर
टाळू लागली मला आणि
	सावरू लागली पदर ॥

झाला असता स्पर्श माझा
	चुकार तो सवंग
सावरून बसली ती आपलं
	चोरून घेतलं अंग ॥

ठाऊक होता खेळ मला
	जाणार नव्हतो हार
आयुष्यातील माझ्या नव्हती
	पहिली ही शिकार ॥

ही काव्यकथा यूट्यूबवर https://youtu.be/4FLpIxG9bac ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.

सीताहरणाकरता स्वतःला जबाबदार ठरवून पश्चात्तापाच्या आगीत होरपळणाऱ्या लक्ष्मणाने प्रभू श्रीरामांकडे दयेची याचना केली. सीतेच्या विरहामुळे व्याकूळ झालेल्या श्रीरामांना लक्ष्मणाची त्यांच्याप्रती समर्पण भावना पुन्हा एकदा जाणवली. मात्र त्याहीपुढे जाऊन त्या हळव्या क्षणी इतके दिवस स्वतःचं दुःख बाजूला सारून लक्ष्मणाने दाखवलेली निष्ठा त्यांना समजून आली ..

चंदनापरी शीतल मनही दग्ध जाहले
बंधुराज आज असे विरही विद्ध जाहले ॥

भार्येचा विरह आज सहन मला होईना
वनवासी निजदिनी तू तेच दुःख सोसले
आत्ममग्न विस्मरलो दुःख तुझे नाही ना
जाणवता व्यथा तुझी मन हे ओशाळले

ऐकुनी ते वचन मनी सुरु युद्ध जाहले
बंधुराज आज असे विरही विद्ध जाहले ॥

माझी ‘विद्ध’ ही काव्यकथा यूट्यूबवर https://youtu.be/LduVdOTIlxI ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.

कोरोनाच्या संकटामुळे सारं जग हवालदिल झालं आहे. ह्या संकटात काही जणांनी आपले प्रियजन गमावले आहेत. इतरांना आपल्यावर तर अशी वेळ येणार नाही ना अशी धास्ती वाटते आहे. आपण ह्या संकटाला फार लवकर शरण जात आहोत असं तर नाही ना? हे संकट नैसर्गिक आहे – बहुतेक. पण मग निसर्गाकडूनच आपल्याला काही शिकता येईल का? ह्या काव्यकथेतील स्वामींनी आपल्या शिष्याला दिलेली शिकवण, पाहा तुम्हालाही पटतेय का ते ...

एक दिशी तो शिष्य पाहतो आक्रीत काही घडले
शिष्याचे ते रोप त्या तिथे मोडून होते पडले ॥

आकांडतांडव करुनी शिष्य आश्रम घेई डोक्यावर
स्वामी मात्र टाळती काहीही बोलायाचे त्यावर ॥

गळली पाने रोपाची पण शिष्य करी दुर्लक्ष
स्वामी मात्र जल घालती त्याला रोज राहुनी दक्ष ॥

एक दिशी शिष्यास स्वामींनी रोपापाशी नेले
काडीवरती शुष्क एक ते पान दिसे इवलाले ॥ 

ही काव्यकथा यूट्यूबवर https://youtu.be/ZAgyTFrPPhY ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.

लहान असण्याचे दोन फायदे असतात. एक म्हणजे लहानपणी भावना व्यक्त करायला कोणतीही आडकाठी नसते – आनंद झाला हसा, दुःख झालं रडा. दुसरं म्हणजे दिवसाच्या शेवटी आपल्या साऱ्या भावना बाजूला ठेवून अगदी सुरक्षित वाटेल अशी त्यांची एक हक्काची जागा असते. आईची कूस! दुर्दैवाने मोठ्यांचं तसं नसतं  ..

गाडी थांबवून एके ठिकाणी मी खुणेनेच बोलावलं खाली करून काच
फुटपाथवर एक कुटुंब राहत होतं ज्यात मुलं होती पाच ॥

गाडीतून काढलेल्या पिशव्यांभोवती जमली ती मुलं आणि त्यांची माउली
पिशव्यांमध्ये स्वच्छ कपडे, काही खाण्याचे पदार्थ आणि होती ती एक बाहुली ॥

पिशव्या घेऊन पटापट ती मुलं झाली पसार
वेळच नाही मिळाला करायला तिच्या मनाचा विचार ॥

ही काव्यकथा यूट्यूबवर https://youtu.be/Ofdfzk4rh7w ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.

करोनामुळे लागलेली टाळेबंदी संपून केशकर्तनालयं पुन्हा सुरु होईपर्यंत सुरक्षित अंतर राखण्याचा नियम असा काही अंगवळणी पडला होता की एखादी परकी व्यक्ती आपल्या शरीराच्या इतक्या जवळ घिरट्या घालते आहे हा विचारही अशक्य वाटू लागला. तरी काही जणांनी धोका पत्करण्याचा निर्णय घेतला, काही जणांनी घरातल्यांकडून केस कापून घेण्याचा निर्णय घेतला. पण निर्णय न घेणं हाही एक निर्णय असू शकतो. मी तेच केलं ...

आधी कपाळ मग नाक मग हनुवटीची ओलांडली वेस
आयुष्यात पहिल्यांदाच इतके वाढवले आहेत केस ॥

लहानपणी डोक्यावर हजामतीची नियमित घडत असे सेवा
पण मित्रांचे वाढवलेले केस बघून मला वाटत असे हेवा
मार खात असत शिक्षकांचा पण लावत नसत केसाला कातरी
तेच होते माझे बालपणीचे शूरवीर हीरो माझी पक्की होती खातरी

आम्ही ‘शहाणी मुलं’ वरवर म्हणायचो अशा मुलांना गॉन केस
आयुष्यात पहिल्यांदाच इतके वाढवले आहेत केस ॥

ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/vl5jkNJqBUU ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.

आज आंतरराष्ट्रीय वयोवृद्ध दिवस आहे. वयोवृद्ध ह्या शब्दाचं सरकारी परिमाण काहीही असू दे, वृद्धपणा हा मानण्यावर असतो. प्रौढत्वी निज शैशवास जपणाऱ्या अनेक व्यक्ती आपल्याला सभोवती दिसतात आणि त्याच वेळी अकाली वृद्ध होणाऱ्या व्यक्तीही दिसतात. वय हा केवळ एक आकडा आहे ह्यावर ठाम विश्वास असणाऱ्या व्यक्तींकडून तरुणांनाही बरंच काही शिकता येईल ...

अघटीत घडले तेव्हा जेव्हा दुमडून गेला काळ
एकदा सकाळीला भेटाया आली संध्याकाळ ॥

एकसारखे रूप दोघींचे विषय हा विस्मयाचा
तोच वर्ण अन् तीच कांती पण फरक फक्त समयाचा
भेटच नव्हती झाली कधीही होती खरंच कमाल
एकदा सकाळीला भेटाया आली संध्याकाळ ॥

ही काव्यकथा यूट्यूबवर https://youtu.be/hzXP-T5AFp4 ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.

आज जागतिक बालमजुरीविरोधी दिन आहे. आपल्या प्रत्येकाच्या मनात ‘माझी शाळा’ म्हटलं की अनेक आठवणी दाटून येतात. पुस्तकं, वह्या, मित्र, शिक्षक, खेळ, अभ्यास, गमतीजमती... काही वाईट पण बहुतेक सगळ्या छान आठवणींनी आपलं ऊर दाटून येतो. पण प्रत्येकाच्या मनात ‘माझी शाळा’ ह्या शब्दांचा अर्थ सारखाच असतो का?

शाळेच्या पुढ्यात एक मोठं अंगण होतं पसरलेलं लांबच लांब
अंगणाच्या मध्यभागी चौथऱ्यावर होता एक उंचच उंच खांब ॥

खुलून दिसत होता इमारतीला दिलेला रंग पांढरा आणि निळा
डोळे भरून बघत होतो दिमाखदार अशी ती माझी शाळा ॥

दोन वर्षांपूर्वी आलो तेव्हा इथे होतं नुसतं माळरान
झाडंझुडूपं तोडून आम्ही इथेच बांधली एक झोपडी लहान ॥

सहा वर्षांचा होतो बहुतेक जेव्हा पहिल्यांदा इथेच घेतलं खांद्यावर छोटं पोतं
आईने मोठ्या कौतुकाने मोडली होती कानशिलावर बोटं ॥