स्वामीजी म्हणती राजाला एक मागणे आज
सांगीन गोष्टी युक्तीच्या मी दे मजला युवराज
ठेवीन माझ्या संगे त्याला शिक्षण करीन त्याचे
सहाय्य होईल तुजला करण्या तुझेही कामकाज || १ ||

राजा म्हणतो धन्य भाग्य ते धाडी युवराजाला
युवराज गुणी तो स्वामीजींचा पट्ट शिष्य मग झाला
आश्रमात राहुनिया करतो सेवा स्वामीजींची
ज्ञानप्राप्तीही सारी करूनी घरास परतुनी आला || २ ||

स्वामीजींच्या मनात होता विचार काही नेक
युवराजाला ठेऊन घेण्या कारण होते एक
राजाच्या त्या राज्यामध्ये गेले होते स्वामी
जनतेमध्ये दिसे तयांना दुःखाचा अतिरेक ।। ३ ।।

जातीयतेला उधाण जागोजागी अस्पृष्यता
मनामनातील भिंतींना ते राज्य देई मान्यता
भेदभाव तो पाहून झाले स्वामीजी विदीर्ण
शिक्षण दिधले युवराजाला सर्वश्रेष्ठ मानवता ।। ४  ।।

वर्षे सरली स्वामीजींना फिरून एकदा वाटे
जावे त्या राज्याला आहे जुने आपुले नाते
पिढी बदलली झाला होता राजा तो युवराज
पाहून स्वामीजींना हर्षे कंठ तयाचा दाटे ।। ५ ।।

म्हणतो त्यांना विस्मरलो मी नाही तुमची शिकवण
शूद्रांची माझ्या राज्यातील संपविली मी वणवण
चला दावतो तुम्हास माझे राज्य कसे चालते
महालास लागूनच आहे भव्य एक ते उपवन || ६ ||

उपवन होते नयनरम्य ते मुले खेळती तेथे
राजा म्हणतो पूर्वी शूद्र खेळत नव्हते येथे
नियमच होता शूद्रांना उपवनात होती बंदी
राजा होता सर्वप्रथम मी नियम रद्द केले ते ।। ७ ।।

आता येथे येण्याकरता नाही कुणा मज्जाव
मुळावरी मी त्या रूढीच्या केला कुठारघाव
हिरवे कपडे घालून येती उच्चवर्गीय बालक
शूद्र घालती लाल वस्त्र ते संशयास ना वाव ।। ८ ।।

अभिमानाने सांगत होता राजा आपुली कहाणी
रंगीत कपडे पाहून स्वामीजींच्या नयनी पाणी
थांबवले राजाला त्यांनी अचंबीत तो झाला
म्हणती माझ्या शिक्षणावरी फिरविलेस तू पाणी || ९ ||

शूद्र आजही शूद्रच आहे वाटे मजला लाज
होईल शब्दच हद्दपार चुकला माझा अंदाज
चूक सुधारीन भविष्यात तू दे मज गुरूदक्षिणा
सांगीन गोष्टी युक्तीच्या मी दे मजला युवराज ।। १० ||