कविता

काव्यकथा

लहानपणी चांदोबा, किशोरमध्ये वाचलेल्या छोट्या छोट्या गोष्टी, आई आणि आजीने सांगितलेल्या गोष्टी मनात अगदी घर करून राहतात. आणि आता मोठेपणी ह्या लहान गोष्टींची जागा घेतली आहे ईमेल आणि लघुसंदेशांनी. अशा ह्या मनाच्या कोपऱ्यात दडलेल्या गोष्टींनी काव्यकथा बनलेल्या आहेत. ह्या कथा माझ्या नाहीत पण कविता नक्कीच माझ्या आहेत.

मे 15, 2020

जन्मठेप

आंतरराष्ट्रीय कुटुंबदिनाच्या शुभेच्छा! कुटुंब ह्या संस्थेला ह्या टाळेबंदीच्या काळात एक वेगळाच आयाम प्राप्त झाला आहे. इतका की अनेकांना (विशेषतः पुरुषांना) त्याचा कंटाळा येऊ लागला आहे. ‘कोई लौटा दे मेरे बीते हुवे दिन’ असं म्हणत संध्याकाळी खिडकीतून बाहेर बघत बसणारे पुरुष आता अनेक घरांत (घरांच्या खिडक्यांत) दिसून येत आहेत...

व्हरांड्यात उभा होतो न्याहाळत रात्रीचा देखावा तो रम्य
मनात उठलं होतं आठवणींचं काहूर अदम्य ॥

ढगांच्या मागून डोकावण्याचा चंद्राला लागला होता जणू छंद
शरीराला सुखावत होता शीतल वारा झुळझुळता मंद ॥

माझ्या शेजारी उभी राहून तीही डोळ्यांनीच पीत होती पौर्णिमेची ती रात
कसला विचार करतोयस एवढा मला म्हणाली घेऊन हातात माझा हात ॥

म्हटलं आठवतंय असाच उगवला होता त्याही दिवशी पौर्णिमेचा चांद
आणि भावना झाल्या होत्या अनावर भेदून मनाचे बांध ॥
मे 1, 2020

पाचावर धारण

बाळ श्रीकृष्णाचा उच्छाद कमी करण्याकरता यशोदा त्याला दगडी उखळीला बांधून ठेवत असे. सरकारने कोविड विषाणूमुळे टाळेबंदी जाहीर केली आणि प्रत्येक पालकाला आपल्या घरात ह्या उखळीची निकड भासू लागली. ह्या बाटलीतल्या राक्षसांचं काय करायचं असा यक्षप्रश्न घरोघरी पडला. मात्र घरोघरी ह्या प्रश्नांचं उत्तरही लवकरच मिळालं...

कोविड विषाणूशी लढायला सरकारने लॉकडाऊनची वेसण कसली
     आणि घरोघरी पालकांची पाचावर धारण बसली ॥

शाळा, खेळ, सिनेमे, हॉटेलं बाहेरचं काहीच नाही हे जेव्हा कळलं
     तेव्हा आ वासून पालकांच्या तोंडाकडे बघू लागली ही त्यांचीच पिल्लं
रोज ह्यांची करमणूक कशी करायची बुद्धीचा लागू लागला कस
     प्रत्येक घरात कोंडले होते हे छोटे छोटे बाटलीतले राक्षस
त्यांच्याशी केलेली वाटाघाटींची बोलणी पार फसली
     आणि घरोघरी पालकांची पाचावर धारण बसली ॥

कुणी महत्त्वाच्या कागदांची विमानं तर कुणी कपांचा केला चेंडू
     कुठे कुठे लक्ष पुरवायचं पालकांचा शिणू लागला मेंदू
त्याने मला मारलं, ती मला बोचकारते सुरु झाल्या आरोळ्या
     क्वालिटी फॅमिली टाईमचं श्रीखंड गायब, राहिल्या नुसत्याच चारोळ्या
कॅलेंडरची पानं तारखा सरकवायचं सोडून जणू रुसली
     आणि घरोघरी पालकांची पाचावर धारण बसली ॥

ही कविता यूट्यूबवर https://youtu.be/r1xJ7p22ZkE ह्या ठिकाणी ऐकता येईल.
नोव्हेंबर 14, 2019

शिल्पकार

आज राष्ट्रीय बालकदिन आहे त्याचप्रमाणे नोव्हेंबर महिन्याचा दुसरा गुरुवार जागतिक गुणवत्ता दिन म्हणून पाळला जातो. पाठांतरावर जोर देणाऱ्या आपल्या शिक्षणपद्धतीत बालकांची गुणवत्ता ही केवळ मिळालेल्या मार्कांनी मोजली जाते. मात्र गुणवत्तेची व्याख्या फार वेगळी आहे. ती जितकी व्यापक आहे तितकीच वैयक्तिकही आहे. पाहा पटतंय का...

वाटसरू मग हसून विचारी शब्दी त्याच्या खोच
     इतक्या उंचावरची कोणा दिसेल कैसी चोच
मेहनत सारी तुझ्या अंगीची वाया बघ जाणार
     काम थांबवून त्यास न्याहाळे तेव्हा शिल्पकार ॥

कुणास दिसली कुणास नाही मजला त्याचे काय
     मला मात्र ती दिसे वाकडी ह्याला काय उपाय
निष्ठा माझी फक्त कलेशी तोच एक आधार
     इतुके बोलून पुन्हा कामास लागे शिल्पकार ॥
ऑगस्ट 13, 2019

दान

आज राष्ट्रीय इंद्रिय-दान दिवस आहे. आपल्यातील प्रत्येकाचं स्वतःवर प्रेम असतं. पण स्वतः म्हणजे नक्की कोण? थोडं समजण्याचं वय झालं की आपल्याला सांगितलं जातं आरशासमोर उभं राहिलं की समोर जे दिसतं तो किंवा ती तू स्वतः आहेस. मग मी म्हणजे माझं शरीर ह्या विचाराची घट्ट वीण आपल्या मनात बसते. स्वतःवर प्रेम करण्याला काही सीमा नाहीत. आपलं प्रेम इतक्या थराला जातं की माझं स्वतःचं अस्तित्व नष्ट झालं तरी माझं शरीर कोणाला द्यावं हा विचार मनाला पटत नाही. खरं आहे ना?!

स्टेशनवर बसलो होतो, बराच वेळ होता अजून गाडी यायला
     शांतपणे बॅगेतून माझं पुस्तक काढून लागलो मी वाचायला ॥

पुस्तकातील विनोद वाचून माझ्या नकळत मला हसू एकदम आलं
     माझ्या शेजारी बसलेला एक लहान मुलगा मला म्हणाला, काका काय झालं? ॥

तोपर्यंत माझ्या शेजारी कुणी बसलंय ह्याचा मला जराही नव्हता गंध
     नीट पाहिलं तेव्हा कळलं, तो लहानगा होता दोन्ही डोळ्यांनी अंध ॥
जुलै 1, 2019

गुर

सर्व डॉक्टर आणि त्यांच्या पेशंटांना राष्ट्रीय डॉक्टर दिनाच्या शुभेच्छा! बदलत्या जीवनशैलीबरोबर जीवनातील डॉक्टरांचं महत्त्व वाढत चाललं आहे. रक्तदाब, कर्करोग, मानसिक तणाव अशा आदिमानवांना ठाऊकही नसलेल्या रोगांनी आपण ग्रासत चाललो आहोत. माणूस बनून जगण्याचा प्रयत्न केला तर कदाचित आपला त्रास कमी होऊ शकेल पण आपल्यातील ‘गुरा’ला माणूस माणसाळवू शकेल का?

एक होतं शहर तिथे डॉक्टर एक होता
     पेशंट आला तिथे शोधत शोधत त्याचा पत्ता
म्हणतो फार लांबून आलो इलाज माझा करा
     मागाल तेवढे पैसे देतो काढून तुम्हा आत्ता

डॉक्टर म्हणतो समोर आहे डॉक्टर तो माणसांचा
     भल्या माणसा मी तर आहे डॉक्टर बघ गुरांचा ॥

ऐकून तरी घ्या डॉक्टर माझी तुम्ही कथा
     आपसुक कळून चुकेल तुम्हा काय माझी व्यथा
उठतो जणु मधमाशी मी जातो कामावरती
     लोकलमध्ये शिरतो जसा मेंढ्यांचा तो जथा

सांगू नकोस मजला तुझा प्रपंच पण दिवसांचा
     भल्या माणसा मी तर आहे डॉक्टर बघ गुरांचा ॥
मे 5, 2019

सरनौबत

जागतिक हास्यदिनाच्या खळखळून शुभेच्छा! मे महिन्याचा पहिला रविवार जागतिक हास्यदिन म्हणून पाळला जातो. पाश्चिमात्य देशांकडून आलेलं फॅड म्हणून ह्या दिवसाला हसण्यावारी नेऊ नका. ह्या दिवसाचा जन्म चक्क मुंबईत झाला आहे आणि तेही हास्ययोगाच्या (laughter yoga) निमित्ताने! हास्याची निर्मिती योगासारख्या गंभीर कृतीतून होत असेल तर युद्धकथेतून का नाही...

मुक्त सागरी गस्त घालण्या
     गलबत बंदरावरून निघे
नवीन खलाशी अचंबितपणे
     दर्याचे सौंदर्य बघे

खुशीत होता आधीच तो तर
     गलबत त्याचे होते खास
ताफ्यामधले भव्यतम अशी
     होती त्या गलबता मिजास

अशा गलबताचा सेनानी साजेसा होता अलबत
     असीम शौर्याकरता प्रसिद्ध पराक्रमी तो सरनौबत ॥